Phan Quốc Anh
Những năm gần đây, du lịch thế giới đã phát triển mạnh,
đóng góp tỉ trọng lớn cho kinh tế. Theo thống kê của Tổ chức du lịch thế giới
(WTO), năm 1997, toàn thế giới có 613 triệu lượt khách du lịch và doanh thu đạt
488 tỉ USD. Doanh thu từ du lịch đem lại 10% GDP của thế giới.
Các nhà kinh tế
đều dự báo trong thế kỷ này, du lịch sẽ là nguồn thu ngoại tệ lớn nhất cho các
quốc gia, nhất là các quốc gia có vốn văn hoá truyền thống, có bản sắc văn hoá
riêng biệt, độc đáo. Nhận thức được giá trị của tài nguyên của văn hoá truyền
thống trong du lịch, các quốc gia đã ra sức bảo tồn, đầu tư tôn tạo, quảng bá
và khai thác vốn văn hoá của mình. Ngoài những quốc gia đã phát triển du lịch
từ lâu như các nước phát triển, những năm gần đây, các nước đang phát triển
cũng đã đầu tư vào du lịch văn hoá, tiêu biểu là các nước như Ai Cập, Ấn Độ,
Trung Quốc và một số nước Đông Nam Á. Việt Nam được đánh giá là một quốc gia
vừa an toàn vừa có tiềm năng du lịch, trong đó đặc biệt là tiềm năng về văn
hoá. Những năm gần đây, tiềm năng ấy ở nước ta đang được khai thác và lượng
khách du lịch đến Việt Nam ngày càng tăng.
Ninh Thuận của chúng ta cũng là một
trong những địa phương có nhiều tiềm năng du lịch. Ngoài dải bờ biển dài với
nhiều danh thắng nổi tiếng như bãi biển đá chồng Cà Ná, bãi biển Ninh Chữ, vịnh
Vĩnh Hy, bờ biển Bình Tiên, Ninh Thuận còn có một tiềm năng du lịch văn hoá như
các cụm đền tháp Chăm nổi tiếng như tháp Pôklongirai, tháp Pôrômê, tháp Hoà
Lai, đền Pô I nưgar, các làng nghề truyền thống Chăm như làng dệt thổ cẩm Mỹ
Nghiệp, làng gốm Bầu Trúc v.v…Đó là chưa kể đến một tiềm năng du lịch thuộc
loại hình văn hoá phi vật thể như các lễ hội truyền thống của các dân tộc Kinh,
Chăm, Raglai với các loại hình ca múa nhạc dân gian độc đáo đang tồn tại sống
đọng trong nhân dân, được sưu tầm, nâng cao và thể hiện qua Đoàn nghệ thuật dân
gian Chăm Ninh Thuận. Những vốn văn hoá truyền thống ấy là một tiềm năng du
lịch quý báu, là một loại “tài nguyên”, “vốn tự có” trong đầu tư phát triển du
lịch.
Nhưng, những thế mạnh ấy cho đến nay vẫn chưa được chúng
ta khai thác triệt để. Các nhà đầu tư, kinh doanh du lịch ở Ninh Thuận vẫn chỉ
mải mê xây dựng khách sạn, xây dựng các khu du lịch, khu vui chơi giải trí ven
biển. Do gặp nhiều khó khăn trong kinh doanh bởi lượng khách du lịch đến Ninh
Thuận còn hạn chế nên các nhà kinh doanh du lịch, nhất là khối kinh tế tư nhân,
có thể với quan niệm và thực hiện theo công thức 4S (sun - mặt trời; sea -
biển; sand - cát; sex - tính dục) đã nhấn mạnh tới chữ S thứ tư, mở rộng các
loại hình dịch vụ khác như nhà nghỉ, nhà hàng, dịch vụ massage, karaoke, quán
bar, vũ trường v.v…và để cho các tệ nạn xã hội len lỏi vào các dịch vụ này, dẫn
đến vi phạm các quy định của nhà nước và bị kiểm tra, xử lý. Không ít dịch vụ
đã phải đóng cửa. Có người còn cho rằng, Ninh Thuận quản lý “chặt” quá nên
không thu hút được khách du lịch.
Rõ ràng, kiểu thu hút khách du lịch, tìm kiếm lợi nhuận
bằng các loại hình kinh doanh thiếu lành mạnh của một số nhà cơ sở nêu trên là
kiểu kinh doanh “ăn xổi ở thì”, thiếu tầm nhìn chiến lược lâu dài. Ngoài việc
vi phạm đường lối chủ trương, pháp luật của Đảng và Nhà nước ta về phát triển
du lịch, những hoạt động kinh doanh du lịch trên đã gây không ít khó khăn cho
những cơ sở du lịch hoạt động trong sáng, lành mạnh, trước hết là các cơ sở du
lịch của nhà nước.
Trong khi đó, những nhà đầu tư du lịch chưa để mắt tới
tiềm năng văn hoá. Những di tích đình chùa, tháp cổ Chăm và những vốn văn hoá
truyền thống dân tộc quý báu của địa phương chưa được đầu tư khai thác. Một
minh chứng cho thấy giá trị của văn hoá truyền thống trong du lịch là lượng
khách quốc tế tự tìm đến tham quan các di tích tháp Chàm, các làng nghề truyền
thống Chăm ngày càng tăng nhanh, mặc dù ở đó chưa được đầu tư về dịch vụ du lịch.
Nhiều tua du lịch vẫn biết đến chương trình ca múa nhạc Chăm và thời gian gần
đây luôn có đơn đặt hàng trước và sẵn sàng bỏ thêm tiền để được xem chương
trình của Đoàn.
Lãnh đạo tỉnh Ninh Thuận cũng đã rất quan tâm đến việc
phát triển du lịch, coi đây là một mũi nhọn trong phát triển kinh tế và đánh
giá cao tiềm năng văn hoá trong du lịch. Còn nhớ năm 2000, Tổng cục Du lịch và
Bộ VHTT đã phối hợp với UBND tỉnh Ninh Thuận phối hợp tổ chức Lễ hội Du lịch
Văn hoá Katê - Chăm 2000 để quảng bá du lịch, ngày hội đã thu hút một lượng
khách rất lớn về cho Ninh Thuận. Tuy nhiên, thế mạnh ấy đã không được tiếp tục
phát huy triệt để.
Văn hoá truyền thống ở Ninh Thuận là một tài nguyên, một
tiềm năng phát triển du lịch cần được khai thác. Ngành Văn hoá thông tin đã tham
mưu cho UBND tỉnh lập dự án thiết kế xây dựng khu du lịch văn hoá ở khu vực
tháp Pô Klongirai (tháp Chàm) và đang kêu gọi các thành phần kinh tế đầu tư vào
dự án. Hy vọng trong tương lai gần, những tiềm năng văn hoá của Ninh Thuận sẽ
sớm được đầu tư, khai thác để phát triển du lịch.
Phan Quốc Anh